1.

निम्नलिखित समीकरणों को आंशिक समीकरण विधि द्वारा सन्तुलित कीजिए- (i) `KMnO_(4)+HCltKCl+MnCl_(2)+H_(2)O+Cl_(2)` (ii) `I_(2)+HNO_(3)toHIO_(3)+NO_(2)+H_(2)O`

Answer» (i) दी गयी अभिक्रिया के सम्भावित पदों के संगत आंशिक समीकरणे निम्न है-
`KMnO_(4)+HCl to KCl+MnCl_(2)+H_(2)O+O`
`2HCl+O toH_(2)O+Cl_(2)`
इन समीकरणों को हिट एण्ड ट्रायल विधि द्वारा सन्तुलित करने पर,
`2KMnO_(4)+6HCl lt2KCl + 2MnCl_(2)+2H_(2)O+5O`
`2HCl+Oto H_(2)O+Cl_(2)`
मध्यवर्ती स्पीशीज अर्थात ऑक्सीजन परमाणु को निम्न प्रकार निरस्त किया है सकता है-
`{:(2KMnO_(4)+6HCl to 2KCl+2MnCl_(2)+3H_(2)O+5O),([2HCl+O to H_(2)O+Cl_(2)]xx5):}/(2KMnO_(4)+16HCl to 2KCl+2MnCl_(2)+8H_(2)O+5Cl_(2))`
उपरोक्त समीकरण सन्तुलित समीकरण है.
(ii) दी गयी अभिक्रिया के सम्भावित पदों में संगत आंशिक समीकरणे निम्न है-
`NHO_(3)to H_(2)O+NO_(2)+O`
`I_(2)+O to I_(2)O_(5)`
`I_(2)O_(5)+H_(2)O to HIO_(3)`
उपयुक्त समीकरणों को हिट एण्ड ट्रायल विधि द्वारा सन्तुलित करने पर,
`2NHO_(3) to H_(2)O+2NO_(2)+O`
`I_(2)+5O to I_(2)O_(5)`
`I_(2)O_(5)+H_(2)O to 2HIO_(3)`
मध्यवर्ती स्पीशीज अर्थात O तथा `I_(2)O_(5)` को निम्न प्रकार निरस्त किया जा सकता है -
`[2HNO_(3) to H_(2)O +2NO_(2)+O] xx5`
`{:(I_(2)+5O to I_(2)O_(5)),(I_(2)O_(5)+H_(2)O to 2HIO_(3)):}/(I_(2)+10NHO_(3) to 2HIO_(3)+10NO_(2)+4H_(2)O)`
उपरोक्त समीकरण सन्तुलित समीकरण है.


Discussion

No Comment Found

Related InterviewSolutions