1.

अधोलिखित गद्यांशं पठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि निर्देशानुसारं लिखत।भारतदेशे समये-समये उत्सवाः भवन्ति। दीपावली भारतीयानां प्रसिद्धं पर्वं अस्ति। यदा वनवासात् श्रीरामः पुनः स्वराज्ये आगच्छत् तदा अयोध्यायां जनाः प्रसन्नाः अभवन् । ते तेषां स्वागताय घृतदीपान् प्रज्ज्वलन् । अस्मिन् उत्सवे जनाः लक्ष्मीपूजाम् अपि कुर्वन्ति। गृहाणाम् शोभां तु अतीव सुन्दरं भवति। क - भारतीयानां प्रसिद्धं पर्वं कः अस्ति ? (पूर्णवाक्येन उत्तउत्तर - ख- ते तेषां स्वागताय किं प्रज्ज्वलन् ? (एकपदेन उत्तरउत्तर - ग - अस्मिन् उत्सवे जनाः कस्याः पूजां कुर्वन्ति? (एकपदेन उत्तरतउत्तर - (घ) ‘उत्सवाः’ इत्यस्मिन् शब्दे किं वचनं प्रयुक्तम् ? उत्तर: (ङ) गद्यांशात् द्वे अव्ययपदान् चित्वा लिखत। उत्तर:-

Answer»

ANSWER:

प्रेरणार्थक क्रिया (CAUSATIVE VERB)-जब कर्ता किसी कार्य को स्वयं न करके किसी दूसरे को कार्य करने की प्रेरणा दे तो उस क्रिया को प्रेरणार्थक क्रिया कहते हैं।

जैसे- काटना से कटवाना, करना से कराना।

एक अन्य उदाहरण इस प्रकार है-

मालिक नौकर से कार साफ करवाता है।

अध्यापिका छात्र से पाठ पढ़वाती हैं।

उपर्युक्त वाक्यों में मालिक तथा अध्यापिका प्रेरणा देने वाले कर्ता हैं। नौकर तथा छात्र को प्रेरित किया जा रहा है। अतः उपर्युक्त वाक्यों में करवाता तथा पढ़वाती प्रेरणार्थक क्रियाएँ हैं।

प्रेरणार्थक क्रिया में दो कर्ता होते हैं :

(1) प्रेरक कर्ता-प्रेरणा देने वाला; जैसे- मालिक, अध्यापिका आदि।

(2) प्रेरित कर्ता-प्रेरित होने वाला अर्थात जिसे प्रेरणा दी जा रही है; जैसे- नौकर, छात्र आदि।



Discussion

No Comment Found